شهريار درگيسي
تهران طيب بيلم يوردونون تورك اؤيرنجي لري
تاريخ : پنجشنبه 21 بهمن 1389 | یازار : باش يازار
+0 به يه ن

دكتر فرزانه

بوگون بوتون ملتلر آراسينده توده يه عايد اولان:
ادبيات: افسانه‌لر، ترانه‌لر، مثل‌لر، شعرلر، حكايه‌لر، بيلمه‌جلر، آتالر سوزي، متلك لر …
رسوم و آداب و عنعنه: دين ، مذهب، جشن و عزا گونلري و اونلارين مراسمي، خرافه‌لر.
معيشته عائد: آليش ويريش، صنعت، فلاحت، ايو، لباس، غذا …
تاريخي عقيده‌لر: شاهلار و اوزگه ملتلر باره سينده دييلن سوزلر، كهنه بنالر حقينده تاپيلان اعتقادلر، بشرين بابالري، پيغمبرلر …
جغرافي عقيده لر: دنيانين ياراديلماسي، قار، ياغيش …
طبي و نجومي عقيده لر و سائره فولكلور آديله آدلانير.
19 نجي عصردن وجوده گلن علمي تاريخ لرين ان زنگين و اهميتلي قسمي مدنيت تاريخي نين اساسي ملتلرين فولكلوري اوسته بنالانمشدر.
دنياده پارليان علمي، ادبي، فني انكشافلر و اثرلرين بير چوقي خلقلرين رسوم و آدابي اساسينده دوغولمشدر.
مختلف ملتلرين فولكلورينه باخاراق اونلارين مليت، نژاد، ديل و باشقا خصوصيتلرينه اشنا اولماقلا برابر اونلارين مادي و معنوي حياتلريندن ده اطلاع اله گتيرمك اولور.
هر ملتين فولكلوري نه قدر گه‌نيش، گوزل اولسا او ملتين كچيرديگي تاريخيني، لياقتني، هوش و علميني اثبات ايدير.
بو خصوصده بوتون تانيش مستشرقلر، آسيا و آوروپا ملتلرنين فولكلوري باره سينده تحقيقاته گيريشن عالملر اعتراف ايديرلر كه آذربايجانين فولكلوري دنياده اولان فولكلور لرين ان مشهورلرينن و ان گوزللرينين بيري سي دور.
بو ئولكه ده ياشايان خلق اوزون زمان لردن بري هر بير تاريخي حادثه ايچون، هر بير تازه دين ايچون، هر بير گورديكي ايشيتذيكي، احساس ايتديگي منظره، سوز فكر ايچون بير عقيده و فولكلور ايجاد ايتمشدر.
آذربايجانين ملي داستانلرينده خلقين پهلوانليق، جوانمردليق روحي گورونور. بو داستانلرده عاشقلرين پريشانحالي، چكديكلري محنت لر، توكديكلري قان ياشلر معشوقلرين گوزه‌لليگني و عين حالدا وفالي و مهربان اولمقلري تصوير ايديلمشدر.
بو داستانلرده اولان قهرمانلر ايسترسه اوغلان يا قيز، شاه يا گدا ايسترسه ده عالم يا عامي اولور اولسون آنجاق هر بيري اوز يرينده آذربايجان خلقنين نماينده‌لري اولورلر ترانه و شعرلرده آذربايجانين گوزه‌لليكلري:
چمنلر، داغلردن آخان سولر، بهارين گل چيچكي، باشي قارلي داغلر، ميوه‌لي باغلرين وضعي منعكس اولوبدور.
مثللر و آتالار سوزلري آذربايجانين آق ساچلي، دنيا گورومش، قوجامان، تجربه‌لي بابالارنين صاف قلبلرينده و پاك روحلريندا دا سرچشمه آلارق درين معنالره و حقيقتلره شامل درلر.
بو داستانلرين، حكايه‌لرين، ترانه لرين چاشني سي «عشق» در. قهرمانلر بويوك حادثه‌لره، مانع لره توش اولاراق هيچوقت اميدلريني كسميب اوره‌كلرينده اولان آتشين عشقين اودني سونديرميبلر و اوز آرزولرينه چاتمقه چالشيبلر. بورادا ياشايان نسل‌لر چوق قديم قرينه‌لردن بري اوز مخصوص آداب و عنعنه لريني ظهوره يتن جور بجور دينلر و مذهبلر، مختلف ملتلرين تسلطينه قارشي زمانمزه قدر حفظ ايتمشلر.
آشاغيدا آذربايجان فولكلورنين الده اولان نمونه لريندن بو حصه سيني ويريريك.
1 ـ آذربايجان بياتيلري
آذربايجان فولكلوري آراسينده «بياتي» آدلانان ترانه و شعرلر چوق گوزه‌لدر. بو بياتيلر رباعي شكيلينده هجائي وزنيده يازيلرلر. بونلاردا لطافت، رقت، حسرت او قدر در كه هر كس اوخوسا متأثر اولور، شايد بو بياتيلر داغلرده سورولر دالينجه گزه‌ن چوبانين و يا دالينده تيكان شله‌سي داشيان اكنچي بالاسنين و يا كه قشلاقدن ييلاقه كوچكن جوان ايلاتين روحيندن قالخير بونلا بيله او قيصا و ساده عبارتلرين ايچينده گوستريلن استادانه لفظي صنعتلرله معنوي لطافتلر آذربايجان توده سينده اولان فكري استعداد و لياقتي اثبات ايتمكده در.
مثلاً بو بياتيده: عزيزيم سـو دايانــدي
دريــادا سـو دايانـدي
عشق اودينا سو سپديم
آلشـدي سو دا يانـدي
لفظي و معنوي گوزه‌ليكلر برلشيبلر، برنجي و ايكنجي بيتده اولان «سو داياندي» سو دورمق معناسي ورير. ولي دردنجي بيتده اولان «سو دا ياندي» سو يانمك ديمكدر و يا اگر برنجي و اينجي «سو دا ياندي» لريده سو يانمق معناسينه دوتاق شعر داخي بديعي و ظريف بير شكله دوشور.
« عزيزيم سو دا ياندي» بو عبارت بياتنين اولنجي بيتي اولمقله برابر خبر معناسي ورير. يعني اوندان بيله ايضاح اولور كه عشق اودي اول بير نچه شيلري مثلا عاشقين قلبيني وجوديني يانديريب اينديده سويي يانديرمقه باشليبدر.
بو بياتي عشقين شدتلي حرارتين بيان ايتمكله اوچنچي و دردنجي بيتنده بير شيرين شاعرانه اغراقه محتوي در «عشق اودنا سو سپديم» آلشدي سودا ياندي» بو بياتي‌نين هر كلمه سيندن اوني دييه‌نين حسرتي، تعجبي، تأسفي آنلاشير و گورونور كه بو مختصر و ساده كلمه‌لرده نه قدر معني، نه قدر ظرافت، نه قدر عشق يرلشيبدر، هيچ خيال ايتمك اولماز كه آيري ديللرده بيله بير استعداد و آيري خلق لرده بيله بير ذوق و احساسات اولسون.
يا بوندا:
بـو دره نــارين دره
گيتديكجه نارين دره
بوردا بر باغ سالديم
يار گلـه نـارين دره
اولنجي «نارين دره» بير كندين آديدر. ايكنجي «نارين دره» دن مقصود دار و وسعت سيز دره در. اوچنجي «نارين دره» بير آد و بير فعلدن وجوده گلمشدر «انار» و «درمك». گورونور كه شعري صنعتنده كي جناس و استعاره بو بياتيلرده داخي چوق ايشلنمكده در.
بو بياتيلري سوولين داغ، داش، چاي، سو، گل بستان، باغ، مارال، آي، گون، انا، سحر، آخشام، قاش، گوز، ساچ و كمر ساده و طبيعي كلمه لري ترانه لرينه وارد ايتمكله اونلاري داهي طبيعتي توصيف ايدن شعرلره اوخشادير. بو مقاله ده نمونه ايچين بير نيچه بياتي ويريريك:
عزيزيم كيمي گوزلر
تار چالان كيمي گوزلر
قاشون كيمي قاش اولماز
گوزلرين كيمي گوزلر


آرديني اوخو
گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: توركون ديلي
تاريخ : چهارشنبه 21 مهر 1389 | یازار : باش يازار
+0 به يه ن


شهريار درگيسي دانشگاه علوم پزشكي ايران اؤيرنجي لرين زحمتيله ياييليب !

بو سايي 1389 ايلين مهر آينين سايي‌سيني بورادان ‌ائنديره بيلَرسينيز !!

 


گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: سايي
یارپاق لار: [1] [2]
آرشیو
سون یازی لار
یولداش لار
سایغاج
ایندی بلاق دا : نفر
بوگونون گؤروشو : نفر
دونه نین گؤروشو : نفر
بوتون گؤروش لر : نفر
بو آیین گؤروشو : نفر
باخیش لار :
یازی لار :
یئنیله مه چاغی :